کوه های آتشفشانی ایران
فعالیت های آتشفشانی کواترنر در حقیقت ادامه فعالیت های ترشیاری در ایران است و در مناطقی که آتشفشانهای کواترنر فعالیت داشته اند، عموما آتشفشانهای ترشیاری نیز با شدت بیشتری فعال بوده اند.
آتشفشان های جوان فعالیت خود را از دوره میوسن به ویژه میوسن بالایی و یا دوره میوپلیوسن شروع کرده اند و تا کواترنر ادامه یافته اند. مهمترین مناطق آتشفشانی نئوژن – کواترنر در ایران به صورت ذیل می باشد:
1. آتشفشان دماوند:
مخروط آتشفشانی دماوند در شرق تهران و 60 کیلومتری ( فاصله هوایی ) آن با
مختصات “24 ‘06 520 طول شرقی و “05 ‘57 350 عرض شمالی واقع شده است.
نزدیکترین شهرها به این آتشفشان به ترتیب عبارتند از: رینه (در دامنه
جنوبی) ، پلور، دماوند و فیروزکوه ( در شرق ). گسترش گدازه ها و مواد آذر
آواری در دماوند در حدود 400 کیلومتر مربع و در محدوده ای به طول ‘18 520
تا ‘59 510 و عرض “30 ‘04 360 تا “38 ‘48 350 را شامل می شود.
2. آتشفشان سهند:
این آتشفشان در 40 کیلومتری جنوب تبریز با ارتفاع حداکثر 3710 متر واقع شده
است. تعیین سن مطلق گدازه های مختلف آن سن 12 تا 140 هزار سال را نشان می
دهد (1356). به عقیده معین وزیری فعالیت های آتشفشانی سهند در چندین مرحله
صورت گرفته اند و در بین این مراحل آرامش نسبی وجود داشته است. وفور خاکستر
به همراه قطعات یومیسی تا فواصل دور پراکنده شده اند که نشان گر انفجارات
شدید آتشفشان سهند است.
بلندترین قله، مجموعه متناوبی از برش، پیروکلاستیک ها و آهک سیلیسی است که
طی دو مرحله فعالیت به وجود آمده اند. مرحله اول به صورت انتشار روانه های
برشی و مرحله دوم شامل خروج گدازه های داسیتی است. ترکیب سنگ شناختی سهند
شامل آندزیت، داسیت، ریوداسیت و ریولیت به همراه مواد آذرآواری فراوان می
باشند. ماگمای تشکیل دهنده این سنگ ها اشباع از سیلیس بوده و دارای
آلومینیوم زیادی است.
و ...
3- آتشفشان سبلان:
این آتشفشان در باختر شهر اردبیل به ارتفاع 4811 متر قرار دارد که در واقع
خط تقسیم حوضه های آبریز ارومیه و رودخانه ارس به شمار می رود. رشته کوه
آتشفشانی خاموش سبلان از دره قره سو در شمال غرب اردبیل شروع و در جهت شرقی
– غربی به طول 60 کیلومتر و عرض تقریبی 48 کیلومتر تا کوه قوشاداغ در جنوب
اهر ادامه می یابد. مخروط آتشفشانی سبلان از نوع چینه ای است که گدازه های
آن سطحی معادل 1200 کیلومتر مربع را اشغال کرده اند. مخروط سبلان ساختمان
مرکزی عظیمی است که بر روی یک سیستم هورست با روند شرقی – غربی قرار گرفته
است.
دیدون و ژرمن ( 1976) سن این آتشفشان را پلیوکواترنر می دانند. اما
باباخانی، سکویه و ریو (1369) اظهار می دارند که نخستین جریان گدازه سبلان
بر روی توف ها و کنگلومرا های الوار قرار دارند که از نهشته های کواترنر
پیشین حوضه مشکین شهر هستند. دیدون و ژرمن فعالیت آتشفشانی سبلان را به 3
بخش تقسیم می کنند:
الف – جریانات گدازه ای سبلان کهن که بیشترین بخش کوه سبلان را در بر
میگیرد و شامل آندزیت های زیرین و میانی و جریان گدازه داسیتی است.
ب – فرونشست که بخش مرکزی ساختمان پیشین گسیخته شده که نتیجه آن ایجاد یک
فرورفتگی دایره ای به قطر 20 کیلومتر است و همزمان با فرونشست کالدار،
فوران های انفجاری نیز روی داده است و از مواد آذرآواری تشکیل شده است.
ج – گنبدها و جریانات گدازه ای سبلان جوان که پس از فروریزش کالدار، فوران
مواد آتشفشانی صورت گرفته که بلندترین بخش های مرکزی آتشفشان را تشکیل می
دهند.
لازم به ذکر است که فعالیت های آتشفشانی سبلان از نوع آلکالن سریک است.
4- آتشفشان تفتان:
تفتان یک آتشفشان جوان و نیمه فعال به سن پلیوسن – کواترنر در بلوچستان و
50 کیلومتری شهر خاش قرار دارد. ارتفاع این آتشفشان از سطح دریا 4050 متر و
از دشت های اطراف 2000 متر است. این آتشفشان در روی فیلیش های کرتاسه
بالایی و ایوسن بنا شده است. اولین فوران تفتان شامل گدازه ها و سنگ های
پیروکلاستیک با ترکیب داسیت و ریوداسیت در 20 کیلومتری غرب – شمال غرب قله
فعلی شروع شده است ( گانسر 1966 ).
فعالیت مجدد تفتان شامل: گدازه های داسیتی و آندزیتی متعلق به اواخر پلیوسن
در 10 کیلومتری شمال غرب پس از یک آرامش منجر به تشکیل طبقات اگلومرا، یک
انفجار مهم در 2 کیلومتری جنوب قله امروزی به وقوع پیوسته که اثر آن امروزه
به صورت گودال فرسایشی دیده می شود.
یکی از ویژگی های جالب در تفتان، ناهماهنگی کانی شناسی و تحول معکوس کانی
ها در آندزیت های کواترنر این آتشفشان دیده می شود. در گدازه های تفتان سنگ
های بازیک مشاهده نمی شود. سنگ های آذرآواری و توف های پومیسی بخش وسیعی
از شرق و جنوب غرب آتشفشان تفتان را می پوشانند که این سنگها عمدتا از
پومیس و پرمیسیت تشکیل شده اند.
5-آتشفشان بزمان:
سنگ های آتشفشانی – نفوذی شمال گودال جازموریان مجموعه سنگ های ماگمایی
بزمان را شکل می دهند. این کمپلکس ماگمایی جزء زون ماگمایی ارومیه – دختر
محسوب می شوند. سنگ های نفوذی منطقه بزمان از گرانیت آلکالن پورفیری با
فلدسپات های پتاسیم دانه درشت، گرانیت های دورنیلنددار، گرانودیوریت تا
کوارتز دیوریت تشکیل شده اند که دارای 64 تا 74 میلیون سال سن می باشند.
آبزیان
اگرچه صید آبزیان بی¬قصد و غرض صورت نمی¬گیرد، امّا مصرف آن¬ها به حساب نیازهای انسانی متفاوت است. بهره-برداری غذایی و نیز استفاده¬های زینتی ـ زینت¬های آرایشی و نگه¬داری آن¬ها در آکواریوم ـ ، تفریحی، ورزشی، اقتصادی، صنعتی، آزمایشگاهی و دارویی از مصارف عقلایی آبزیان شمرده می¬شود که بسیار قابل توجه بوده و باید در جای خود بررسی گردد. در این نوشتار گذری کوتاه بر این مباحث داریم:
استفاده از آبزیان در امور صنعتی و آزمایشگاهی تا آن¬جا که مغایر قواعد عمومی فقه آبزیان نباشد، بدون اشکال است. می¬توان از روغن ماهی¬ و بعضی سموم آبزیان برای درمان بیماری¬ها استفاده نمود. استفاده¬ی درمانی از فرآورده¬های ماهی بدون فلس با اجازه¬ی مجتهد جامع الشرایط و به تشخیص پزشک متعهد در شرایط اضطراری نیز یکی از موضوعات روز است که در نوشتارهای بعدی به این گونه مصارف می¬پردازیم. این مقاله نگاهی به بررسی استفاده تغذیه¬ای به عنوان مشهورترین مصرف دارد.
● بارش ماهی
بارش ماهیها در مناطق مختلف دنیا دیده شده است. در تشریح آن میتوان گفت که این ماهیها از دریا بوسیله گردباد به هوا برده شده ومانند ابری در مناطق دیگر به زمین میریزند.
در سال ۱۸۶۰ در بندر اسن Essen آلمان یک ماهی کپور ۳۸ سانتیمتری در چنین وضعی پیدا شد. در شهر جلاپور هندوستان ماهی دیگری بوزن ۷/۲ کیلوگرم از آسمان به زمین افتاد.
ادامه مطلب ...
ادامه مطلب ...